题目

2024 个有标号的球(即球与球之间是不同的)将要被红、绿、蓝、白四种颜色染色,每个球都独立等概率的随机被染成四种颜色之一,求恰好有奇数个球被染成红色、偶数个球被染成绿色、奇数个球被染成蓝色的概率。

若是 2023 个球呢?若是 n 个球呢?

解析

法一:直觉分析

对于 2024 个球来说,恰好有奇数个球被染成红色、偶数个球被染成绿色、奇数个球被染成蓝色、偶数个球被染成白色的概率,直觉上来说就是 \dfrac{ 1 }{ 8 },用数学归纳法也容易证明。

但是这种做法只能停留在偶数个球上,如果是奇数个球的话,恰好有奇数个球被染成红色、偶数个球被染成绿色、奇数个球被染成蓝色、奇数个球被染成白色的概率,直觉上来说就不再是 \dfrac{ 1 }{ 8 },而是略小于该值,多次实验可以发现概率是 \dfrac{ 1 }{ 8 } - \dfrac{ 1 }{ 4^{ n + 1 } },用数学归纳法也容易证明。

但是这种做法局限性很大,完全是在猜答案,所以我们需要更优秀的做法。

法二:矩阵递推

直接考虑 n 个球的染色方案。

设向量:

\boldsymbol{ P }_{ n } = \begin{pmatrix} a_{ 1, n } \\ a_{ 2, n } \\ a_{ 3, n } \\ a_{ 4, n } \\ a_{ 5, n } \\ a_{ 6, n } \\ a_{ 7, n } \\ a_{ 8, n } \end{pmatrix}

其中 a_{ i, n } 代表给 n 个球染色,染色状态为 i 的方案数(其中状态为 1 就是偶红偶绿偶蓝也可记为 000,其他状态类似,所求即为状态 6 可记为 101)。不难列出转移方程 P_{ n } = A \cdot P_{ n - 1 },其中:

\boldsymbol{ A } = \begin{pmatrix} 1 & 1 & 1 & 0 & 1 & 0 & 0 & 0 \\ 1 & 1 & 0 & 1 & 0 & 1 & 0 & 0 \\ 1 & 0 & 1 & 1 & 0 & 0 & 1 & 0 \\ 0 & 1 & 1 & 1 & 0 & 0 & 0 & 1 \\ 1 & 0 & 0 & 0 & 1 & 1 & 1 & 0 \\ 0 & 1 & 0 & 0 & 1 & 1 & 0 & 1 \\ 0 & 0 & 1 & 0 & 1 & 0 & 1 & 1 \\ 0 & 0 & 0 & 1 & 0 & 1 & 1 & 1 \end{pmatrix}

且有:

\boldsymbol{ P }_{ 0 } = \begin{pmatrix} 1 \\ 0 \\ 0 \\ 0 \\ 0 \\ 0 \\ 0 \\ 0 \end{pmatrix}

则有

\boldsymbol{ A }^{ n } = 2^{ n - 3 } \begin{pmatrix} 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } & 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \end{pmatrix}

则:

\boldsymbol{ P }_{ n } = \boldsymbol{ A }^{ n } \cdot \boldsymbol{ P }_{ 0 } = 2^{ n - 3 } \begin{pmatrix} 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \end{pmatrix}

则答案即为:

\begin{aligned} \dfrac{ 1 }{ 4^{ n } } \cdot ( \boldsymbol{ P }_{ n } )_{ 6 } & = \dfrac{ 1 }{ 4^{ n } } \cdot \left ( 2^{ n - 3 } \begin{pmatrix} 3 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ 1 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \\ -3 - ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \end{pmatrix} \right )_{ 6 } \\ & = 2^{ -n - 3 } \left ( -1 + ( -1 )^{ n } + 2^{ n } \right ) \\ & = \dfrac{ 1 }{ 8 } - \dfrac{ 1 - ( -1 )^{ n } }{ 2^{ n + 3 } } \end{aligned}

这种做法看似很优美,但是矩阵求幂的化简是极为痛苦的步骤,所以我们仍然需要更优秀的做法。

法三:生成函数

对于有标号计数,考虑使用 EGF 生成函数,不难列出四种颜色的生成函数分别为:

\begin{aligned} \hat{ G }_{ R } ( x ) & = \dfrac{ x^{ 1 } }{ 1! } + \dfrac{ x^{ 3 } }{ 3! } + \dfrac{ x^{ 5 } }{ 5! } + \ldots = \dfrac{ \mathrm{ e }^{ x } - \mathrm{ e }^{ -x } }{ 2 } \\ \hat{ G }_{ G } ( x ) & = \dfrac{ x^{ 0 } }{ 0! } + \dfrac{ x^{ 2 } }{ 2! } + \dfrac{ x^{ 4 } }{ 4! } + \ldots = \dfrac{ \mathrm{ e }^{ x } + \mathrm{ e }^{ -x } }{ 2 } \\ \hat{ G }_{ B } ( x ) & = \dfrac{ x^{ 1 } }{ 1! } + \dfrac{ x^{ 3 } }{ 3! } + \dfrac{ x^{ 5 } }{ 5! } + \ldots = \dfrac{ \mathrm{ e }^{ x } - \mathrm{ e }^{ -x } }{ 2 } \\ \hat{ G }_{ W } ( x ) & = \dfrac{ x^{ 0 } }{ 0! } + \dfrac{ x^{ 1 } }{ 1! } + \dfrac{ x^{ 2 } }{ 2! } + \ldots = \mathrm{ e }^{ x } \end{aligned}

所以总染色方案数的生成函数即为:

\begin{aligned} \hat{ G } ( x ) & = \hat{ G }_{ R } ( x ) \cdot \hat{ G }_{ G } ( x ) \cdot \hat{ G }_{ B } ( x ) \cdot \hat{ G }_{ W } ( x ) \\ & = \mathrm{ e }^{ x } \cdot \dfrac{ \mathrm{ e }^{ x } + \mathrm{ e }^{ -x } }{ 2 } \cdot \left ( \dfrac{ \mathrm{ e }^{ x } - \mathrm{ e }^{ -x } }{ 2 } \right )^{ 2 } \\ & = \dfrac{ \mathrm{ e }^{ 4 x } - \mathrm{ e }^{ 2 x } - 1 + \mathrm{ e }^{ -2 x } }{ 8 } \\ & = \dfrac{ 1 }{ 8 } \sum_{ n = 1 }^{ \infty }{ \left ( 4^{ n } - 2^{ n } + ( -2 )^{ n } \right ) \dfrac{ x^{ n } }{ n! } } \end{aligned}

所以 n 个球的染色方案数就为 \left [ \dfrac{ x^{ n } }{ n! } \right ] \hat{ G } ( x ) = \dfrac{ 4^{ n } - 2^{ n } + ( -2 )^{ n } }{ 8 }

所以概率就为 \dfrac{ 1 }{ 4^{ n } } \cdot \dfrac{ 4^{ n } - 2^{ n } + ( -2 )^{ n } }{ 8 } = \dfrac{ 1 }{ 8 } - \dfrac{ 1 - ( -1 )^{ n } }{ 2^{ n + 3 } }

by CXY。